Lurra zaintzeko argibideak ere eman zizkigun, konpost mota ezberdinak egiteko gakoak, ongarri berdeak, asoziazio eta errotazioaren garrantzia… Eta, gero bai, lore eta landareak zaintzeko eta izurrite eta gaixotasunak ekiditeko etxean bertan egin ditzakegun prestakin batzuk egiten irakatsi zigun. 

Hasi aurretik, gomendio batzuk

• Landare lehor edo freskoak erabil daitezke, kasu horretan erabili beharreko proportzioak aldatzen dira. Gehien erabiltzen den proportzioa honakoa da: landare fresko kilo bat edo 200 gramo landare lehor, 10 litro ur bakoitzeko.
• Klororik gabeko ura erabili. Onena, euri-ura edo manantialeko ura izaten da.
• Ontzi itxi eta hermetikoetan gorde, leku ilunetan.
• Erabiltzeko, hilabetean behin edo bi astez behin erabili, 10 aldiz diluituta. 
• Hobe da ureztatu eta gero aplikatzea.
• Bizigarri gisa erabiltzen direnen kasuetan, hostoak bustitzea komeni da, goizean; arratsaldean oinak ureztatzen dira. Intsektuen aurka bada, arratsaldean hostoak bustitzen dira. Eta gaixotasunak tratatzeko bada, eguneko edozein unetan bustitzen dira hostoak.

Asun-ongarria

Landareak indartzeko oso baliagarria da, eta fungizida –onddoen prebentziorako– eta intsektu uxatzailea ere bada. Hiru etapa ditu ongarri hau sortzeko prozesuak:

1. Metalezkoa ez den ontzi batean kilo bat asun fresko eta 10 litro ur sartu. Trapu batekin tapatu eta egunero ongi nahasi. 3-4 egunetara asun mazerazioa lortuko dugu. Denbora horretan usain txarra sortuko da, baina egon lasai, seinale ona da.
2. Mazerazio hori ere erabil daiteke prebentzio lanetarako, pulberizazio motxilan sartuta. Disoluzioak proportzio hauek beharko lituzke, kasu horretan: asun mazerazioko edalontzi bakoitzeko, 15 ur edalontzi.
3. Fermentazioa. Laugarren egunetik aurrera, aparra aterako zaio, baina 10 bat egunez gehiago jarraituko dugu.
4. Egun horiek pasatakoan, nahasketa iragazi eta botiletan sartu, eta leku ilun eta freskoan gorde, gehienez 3 hilabetez. Soberakinak konpostara bota daitezke, prozesua azkartzen laguntzeko.

Azeri buztan ongarria

Landare batek zauriak baditu, adarren bat puskatu zaiolako-edo, lagungarria izango da azeri buztanaren ongarria, zelula birsortzailea baita, fungizida indartsua izateaz gain. Martxotik aurrera, uda amaierara arte barazkiei 15 egunez behin botatzeko aproposa da, iluntzeetan batik bat, onddoei min egiteko. Gainera, bateragarria da asun-ongarriarekin esaterako.

1. Lapiko batean 2 litro ur jarri, eta irakitera eraman. 
2. 100gr. azeri buztan fresko xehetu gehitu eta su motelean jarri, taparekin.
3. 25-30 minutuz irakiten izan ostean, sutik kendu eta hoztu arte bere horretan utzi.
4. Iragazi eta pulberizatzaile batera bota, erabiltzeko.

Zolda belar ongarria

‘Konsuelda Rusa’ bezala ere ezagutua. Bere horretan ere zabaldu daiteke baratzeetan, lurrari ‘jaten’ emateko aproposa baita. Landarea bera landatzea ere lagungarria da, sustrai oso sakonak dituelako eta azpiko nutrienteak kanporatzen dituelako. Ongarri gisa ere erabil daiteke, landareei indartzen laguntzen die. Horretarako, urrats hauek jarraitu:

1. Ontzi batean, landarearen kilo bakoitzeko 10 litro ur bota eta trapu batekin tapatu.
2. 10 egunez utzi, eta bi egunez behin nahasi.
3. Denbora hori igarotakoan, iragazi eta botiletan gorde.
4. Baratzean erabiltzeko, berriro ere urarekin nahasi beharko da ongarria: 100-200 ml. ongarri bakoitzeko, litro bat ur gehitu.

Baratxuri ongarria

Baratxuria intsektizida, fungizida eta bakterizida handia da, eta plaga eta gaixotasunak ekiditen laguntzen du. Landareen artean ladatzeko ere aproposa da, asoziazio bikaina egiten baitu zuhaitzekin, tomateekin, azenarioekin, marrubiekin edota babarrunekin. Minda ere egin daiteke:

1. Bost baratxuri buru morteroan edo irabiagailuan xehetu
2. Kazuela batean litro bat ur bota eta txikitutako baratxuria gehitu
3. 24 orduz trapu batekin estalita eduki
4. Denbora hori igarota, su baxuan egosi, taparik gabe 20 bat minutuz, eta gero hoztu arte utzi.
5. Iragazi eta pulberizatzeko prest izango da. Hori bai, saiatu momentuan erabiltzen. Gehienez ere bi egun iraun ditzake hozkailuan.

Tipula ongarria

Tipulak, fungizida eta bakterizida izateaz gain, potasio, kaltzio, burdin eta bitaminekin aberastuko du lurra. Baratxuriaren moduan, asoziazio onak ditu hainbat barazkirekin, hortaz, horien artean landatzeak mesede egiten die: berenjena, kalabazina, eskarola, espinaka, tomatea, azenarioa, erremolatxa, pepinoa, marrubia…

1. Tipula azalak xehetu
2. 2 eskukada ontzi batean jarri, litro bat ur botata, eta 24 orduz eduki.
3. Iragazi eta dagoen bezala erabili, momentuan.

Baratxuri eta tipula ongarria

Biak nahastuta ere egin daiteke beste ongarri mota bat. 

1. 8 baratxuri buru eta 2 tipula xehetu
2. 2 litro ur jarri ontzi batean, eta xehetutakoa bota. 24 orduz eduki. 
3. Denbora hori igarota, egosi 20 minutuz
4. Iragazi, eta erabiltzeko, minda litro bakoitzeko, beste ur litro bat gehitu pulberizatzailean.

Beste aberasgarri batzuk

Baratzerako onuragarriak diren beste ongarri batzuk ere badira. Esate baterako Garoarekin edota Huntzarekin egindako mindak. Garoaren kasuan, potasio emaile handia da, eta izurriteen aurka erabil daiteke, infusionatuta. 

Huntzaren kasuan, berriz, jaboi potasikoaren ordez erabil daiteke, intsektizida handia baita, eta horretarako ongarria besteen antzera egingo da, urarekin nahastuz eta fermentatzen utziz. Kasu horretan, disoluzioa %5ekoa izango da.

Sendabelar aromatikoak eta lore uxatzaileak

Badira funtzio hori duten, eta baratze nahiz etxean landatu ditzakegun beste zenbait lore eta landare. Horietako asko, gainera, sukaldean aritzeko baliagarri ere izango zaizkigu. Eta, nola ez, beste askok usain berezia emango diote inguruari. Hona hemen adibide batzuk:

Tagetea, ilena, kaputxina, tanazetoa, ekilorea, konsuelda, zinniak, borraja, milorria, erromeroa, izpilikua, ezkaia, salbia, albahaka, perrexila, menda belarra…