Funtsezko prozesu biologiko bat garatzen da Gipuzkoako basoetan, eta prozesu horretan sartzen dira onddoak eta txanpiñoiak, bi elementu horiek ezinbestekoak baitira ekosistemaren orekarako. Klima-aldaketak ere zeresana dauka hauen zikloan: hona hemen ikasitako fenomeno arraro eta hauen aurrean emandako erantzun batzuk.
Lurpeko mikelioa: sare ikusezina
Onddoek, giza begiarentzat ikusezinak orokorrean, funtsezko rola betetzen dute basoaren lurpeko sare gisa. Micelio izenez ezaguna, harizti egitura konplexu hau lurrean zehar hedatzen da, funtsezko sinbiosi batean zuhaitzak eta landareak lotuz. Micelio horren bidez, onddoek mantenugaien eta uraren trukea errazten dute, landareen hazkuntza eta garapena ahalbidetuz elkartze mutualistan.
Txanpinoiak: azaleko ugaltze-egiturak
Baldintzak egokiak direnean, onddoek txanpiñoi izenez ezagutzen diren ugalketa-egiturak igortzen dituzte. Formazio horiek esporak ingurunera askatzeko diseinatuta daude, espeziearen hedapena eta jarraitutasuna ziurtatuz. Funtsezkoa da ulertzea txanpinoiak organismo handiago baten agerpen agerikoa baino ez direla, eta masa gehiena lurpean dagoela, basoko ekosisteman funtsezko eginkizuna betetzen duena.
Klima-aldaketaren erronkak: urtaroak aurreratzea
Azken urteetan, aldaketa nabarmenak izan dira Gipuzkoako basoetan, klima-aldaketaren ondorioz. Udazkenak laburragoak dira orain, eta tenperatura hotzak lehenago iristen dira, onddoak eta txanpinoiak ugaltzeko baldintzak zailduz.
Prezipitazio gutxi: eragina bizi-zikloan
Onddoen eta txanpinoien bizi-zikloan eragiten duten faktore nagusien artean dago udazkeneko euriak gutxitzea azken urteotan; onddoaen aurrera egiteko eta ugaltzeko gaitasuna hezetasunak baldintzatzen du. Prezipitazio egokirik ez egoteak haren garapena oztopatu eta espora-askapena mugatu dezake, baso-ekosistema osoaren osasunari eraginez.
Neguko tenperatura goiztiarrak: proba bat fungientzat
Tenperatura baxuak aurreratzeak ere badakar erronkarik. Onddo eta txanpinoi espezie askok tenperatura moderatuen aldi luzea behar dute aurrera egiteko. Hotza lehenago iristen denean, ugaltzeko denbora laburtu egiten zaie, eta horrek eragina izan dezake Gipuzkoako basoetako espezie horien dibertsitatean eta ugaritasunean.
Basoetako bitxikeriak: Aranzadi Zientzia Elkartearen aurkikuntza nabarmenak
Aranzadi Zientzia Elkarteak fenomeno bitxi bat hauteman du Gipuzkoako basoetan: barietate desberdinetako ale bakarren presentzia gero eta handiagoa. Lehen, ale bereko familiak agertzen ziren, eta orain, gero eta ohikoagoa omen da ale bakarra ikustea. Hori euri gabeziaren ondorioz izan daitekela uste dute, horien ugaltketa zailtzen duena.
Gipuzkoako basoak arakatzean, garrantzitsua da nabarmentzea onddo eta txanpiñoi bakoitzak erronka berriak eta berezitasun nabarmenak dituela. Haien erresilientzia eta egokitzeko gaitasuna naturaren konplexutasun harrigarriaren lekuko dira, eta ekosistema horiek egungo erronken erdian kontserbatzearen garrantzia gogorarazten digute.
Noizbait zalantzarik izan baduzue, zuen interesekoa izango da Aranzadiko Mikologika Sailak astelehenero euren zentroan jartzen duen arreta gunea: bertaratu eta laguntzeko prest topatuko dituzu!
Eta gogoratu zuk ere Azoka Lagunentzat egiten ditugun ikastaro eta bisita gidatuen berri izan nahi baduzu, gure buletina jasotzeko harpidetza egin dezakezula.
